Çocuklar için aşırı kilo ciddi bir problem yaratmaktadır. Çocuklarda görülen obezite konusunda, ülkemizde eskiden çok daha iyi bir yerdeyken, “artan gelişmişlik seviyesi” ülkemizdeki çocukları da obezitenin pençesine düşürmeye başladı.

Aşırı Kilolu Çocuklar

Çocukların metabolik düzenleri, ailelerinin onlar için daha iyi yaşam standartları ve beslenme imkanı sunması gibi sebeplerden dolayı aşırı kilo konusunda erişkinlere göre daha şanslılar. Bu durum onları obezite salgınından birkaç yıl korumasına rağmen artık mevcut özellikler hiçbir işe yaramamaktadır.

2010 yılında yapılan Türkiye merkezli araştırmada: 0-5 yaş arası çocuklarda fazla kilolu ve şişman olanların sıklığı %26.4, 6-18 yaş arası çocuklarda ise fazla kilolu ve şişman olanların sıklığı 22.5 olarak belirlenmiştir. Oranlara baktığımızda ise olayın ne kadar ciddi boyutlarda görmekteyiz. Yaklaşık olarak Türkiye’de yaşayan çocukların dörtte biri kilolu veya aşırı kilolu.

Çünkü fazla kilolu ve şişman çocuklara sahip olan aileler genelde “büyüyünce fazla kilolarını verir”, “ergenliğe girsin geçer”, “sınavı bitsin zayıflar”  gibi düşüncelerde olduğunu dile getirmektedir. Sonuç olarak, ailelerin durumun ne kadar ciddi olduğunu fark etmediği ortaya çıkmaktadır.

Kilo Çocuklar İçin Zararlı mı?

Çocuklar için aşırı kilo ciddi anlamda zararlıdır ve bu durum ile ilgili yapılan araştırmalara göre ise bazı hastalıkların riskleri çocuklardaki aşırı kilo ile bağlantılıdır. Yapılan araştırmalar sonucundaki verilere göre ise sonuç aşağıdaki gibidir:

• 10 ile 18 yaş arası çocuklarda tüm diyabet vakalarının %20’sinin aşırı kiloya bağlı tip 2 diyabet olduğu görülmüştür.
• Aşırı kilolu çocukların %12-17’sinde kan yağlarında bozukluk (özellikle HDL düşüklüğü) görülmüştür.
• Tansiyon (sistolik basınç) vücut kitle indeksi ile orantılı olarak görülmüştür.
• Aşırı kilolu bazı çocuklarda proteinüri ve fokal segmental glomerulosklerozis (basit tabirle böbrek hasarı) görülmüştür.
• Yapılan bazı otopsi serilerinde obez çocukların %52’sinde karaciğer yağlanması tespit edilmiştir.

Belirttiğimiz bu hastalıklar çok ciddi ve zor hastalıklardır. Bu hastalıkların çoğu zaman herhangi bir belirtisi olmamasının sebebi ise çocukların vücudunun ciddi şekilde dayanıklı ve hasarlanmamış olmasıdır.

Ayrıca belirtilenlerin yanı sıra psikososyal değişiklikler, safra kesesi problemleri, metabolik sendrom riski ve kadın cinsiyette polikistik over riskine karşı, aşırı kilo birçok probleme sebep olmaktadır.

Çocuklarda Kilo Verme Süreci

Çocuklar için kilo verme süreci yetişkinlere göre daha farklıdır. Daha dengeli beslenme ve daha farklı egzersizleri uygulamaları bu süreç için önemli olmaktadır. Obeziteyi önlemek, tedavi etmekten çok daha kolaydır ve çocuklarımıza karşı bunu düşünerek destek olmamız gerekmektedir.

Çocuklar için diyet konusunda onların beslenme düzeni yetişkinlerdeki gibi karmalık değildir ve metabolik düzene sahip çocuklarda küçük çaplı egzersizlerle dahi kilo verilebilmektedir. Eğer çocuğunuz yapay ve zararlı yapay besinler harici hiçbir şeyi tüketmiyorsa, kesinlikle ona bu gibi besinlerden bahsetmeyin. O besinlerin kesinlikle tüketilmemesi gerekmektedir. Bir örnek verecek olursak; çocukların günde tek öğünde tükettiği şekerli içeceklerin obezite riskini %60.1 arttırdığı belirlenmiştir. Yani bir kere bile  bu besinlerden yediklerinde ciddi bir problemdir diyebiliriz.

Çocuklar oldukça hareketli ve ciddi derecede kalori harcayan bir yapıya sahiplerdir. Onları aşırı kilo kısıtlaması içerisine sokmamak hem gelişimleri hem de psikososyal olarak kötü bir şekilde etkilememesi önemli bir konudur. Yapılan en önemli ve tek şey, dengeli ve doğal olarak beslenmelerini sağlamaktır.

Çocuklar kendileri kontrol etme ve aşırı beslenmeden korunma konusunda daha zayıf oldukları için, tükettiği besinlerin miktarını kontrol etmek ve porsiyonlarını küçültmek önemlidir. Çok fazla acıksa bile gece atıştırmalarından kaçınmasının kendisi için çok önemli olduğu özellikle vurgulanmalıdır. Özellikle gece ciddi şeker içeren meyve, pasta ve kuruyemiş tüketimini kısıtlanmalıdır. Çocuklarda okul kantininden zararlı yiyecekler almalarını farketmeden önlemek amacıyla evden beslenme hazırlaması önemlidir. Protein, karbonhidrat ve yağ durumları göz önünde bulundurularak, kaliteli besinlere yönlendirmek sağlıklı olacaktır.

Çocuklarda Egzersiz Süreci

Çocuklarda sağlıklı yaşam tarzı için önemli bazı odak noktalarına baktığımızda ilk sırayı kötü uyku düzeni oluşturmaktadır. Kötü uyku düzeni kanıtlanmış en önemli obezite sebebi olmaktadır. Kötü uykuya sahip çocukların obez olma riskinin %89 oranında arttığı araştırmalar ile gösterilmiştir. Burada önemli olan husus gece uykusunun yeterli olmasıdır. Gelişme çağındaki çocuklar için önerim yatağa en geç 22.00’de geçilmiş olması ve en az 8 saat gece uykusu alınmasıdır.

Spor yapma çocukluk çağında kilo kontrolü sağlamak, obezite düşük fiziksel aktiviteyle birlikte alevlendiğinden dolayı önemlidir. Arkadaş faktörü, ekipman yada ortam olmaması aileler tarafından kolaylıkla tespit edilebilmektedir. Bu tip çocuklar evde çok hareketli ve yaramaz kanısı oluşturmakla birlikte, uygun ortam sağlandığında keyifli bir şekilde egzersiz yapacaklardır.

Yapılan birçok araştırmaya göre; televizyon ya da diğer elektronik aletlerin başında geçirilen süre, obeziteyle ciddi anlamda ilişkilidir. Bunlara bağımlı çocuklar isteksizlik sebebiyle egzersiz yapmadıkları için, ailelerin bu konuda yetersizlik olduğunda gerekli yaptırımlarda bulunmaları çok önemli olmaktadır.